آرماتور نوعی اسکلت فلزی پنهانی است که در قلب سازه‌های بتنی قرار می‌گیرد و به آن‌ها استحکام و پایداری می‌بخشد. در این مطلب قصد داریم تا به این پرسش پاسخ دهیم که آرماتور چیست و چه کاربردهایی دارد؛ پس با ما همراه باشید.
آرماتور چیست؟
آرماتور به مجموعه‌ای از میلگردهای فولادی گفته می‌شود که در بتن تعبیه می‌شوند و به‌صورت یکپارچه با آن عمل می‌کنند. وظیفه اصلی آرماتور، جبران مقاومت کششی پایین بتن و افزایش قابل توجه استحکام و پایداری آن در برابر نیروهای کششی، فشاری و خمشی است. برخی از افراد میلگرد و آرماتور را یکی می‌دانند. در بیان تفاوت آرماتور و میلگرد باید بگوییم که میلگرد از مصالح خام است؛ درحالی‌که آرماتور محصولی نهایی است که از میلگرد ساخته می‌شود. میلگرد کاربردهای متنوعی دارد؛ اما آرماتور کاربرد اختصاصی برای تقویت بتن دارد.
انواع آرماتور
آرماتورها با توجه به شکل ظاهری، جنس و کاربردشان به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. از رایج‌ترین انواع آرماتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آرماتور طولی: این نوع آرماتور در راستای طولی عضو سازه‌ای قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن تحمل بارهای کششی است.
- آرماتور عرضی: آرماتورهای عرضی که به خاموت نیز معروف هستند، به‌صورت عمود بر آرماتورهای طولی قرار می‌گیرند و از ترک خوردن بتن در اثر تنش‌های کششی جلوگیری می‌کنند.
- آرماتورهای حجمی: این نوع آرماتور ساختمان برای افزایش مقاومت فشاری بتن و توزیع یکنواخت تنش‌ها در حجم بتن به کار می‌رود.
کاربردهای آرماتور
آرماتور کاربردهای بسیار متنوعی دارد. از مهم‌ترین کاربردهای آرماتور در بتن آرمه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آرماتور بندی در تیر و ستون: تیرها و ستون‌ها از مهم‌ترین اجزاء سازه‌ای ساختمان هستند و وظیفه تحمل وزن طبقات و سقف را بر عهده دارند. برای افزایش مقاومت و استحکام تیرها و ستون‌ها، در داخل آن‌ها از آرماتور استفاده می‌شود.
- آرماتور بندی در فونداسیون: فونداسیون زیربنای ساختمان است و وظیفه انتقال وزن سازه به زمین را بر عهده دارد. برای افزایش مقاومت فونداسیون در برابر نیروهای فشاری و کششی نیاز است تا آرماتور به‌کار رود.
- سقف: آرماتورها برای مسلح کردن انواع مختلف سقف‌ها مانند سقف تیرچه بلوک، سقف دال بتنی و سقف کامپوزیت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- دیوار: در برخی از دیوارها، به‌ویژه دیوارهای حمال و دیوارهای برشی، آرماتور برای افزایش مقاومت آن‌ها در برابر زلزله و سایر بارهای جانبی به‌کار می‌رود.
لازم به ذکر است که آرماتور بندی در ساخت مخازن، استخرها، پل‌ها، تونل‌ها و سایر سازه‌های بتنی نیز استفاده می‌شود. همچنین آرماتور در اسکلت فلزی مجسمه‌ها، برج‌ها و سایر سازه‌های فلزی کاربرد دارد.
نکته‌ای که باید در نظر بگیرید، این است که از آرماتور برای تولید انواع قطعات صنعتی مانند فنر، میل سوپاپ و دنده استفاده می‌شود. همچنین در برخی از پروژه‌های عمرانی، آرماتور به منظور تقویت خاک و افزایش مقاومت آن در برابر لغزش و رانش زمین به‌کار می‌رود.
مزایای استفاده از آرماتور
استفاده از آرماتور در بتن مزایای متعددی را به همراه دارد. از مهم‌ترین این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش مقاومت کششی: بتن به تنهایی در برابر نیروهای کششی ضعیف است و به سرعت ترک می‌خورد. آرماتور ساختمان که از فولاد با مقاومت کششی بالا ساخته شده است، این ضعف را جبران می‌کند و به بتن توانایی تحمل نیروهای کششی را می‌دهد.
- افزایش مقاومت فشاری: در حالی که بتن در برابر فشار قوی است، اما می‌تواند تحت فشارهای زیاد خرد شود. آرماتور با پخش کردن تنش در سراسر بتن، مقاومت فشاری آن را افزایش می‌دهد.
- افزایش دوام: آرماتور از بتن در برابر خوردگی، یخ‌زدگی و سایر عوامل مخرب محیطی محافظت می‌کند.
- ایجاد انعطاف‌پذیری: آرماتور به بتن انعطاف‌پذیری می‌بخشد و به آن اجازه می‌دهد تا بدون ترک خوردن، خم شود و تغییر شکل دهد.
- کاهش ترک‌خوردگی: آرماتور با کنترل و محدود کردن ترک‌های بتن، از گسترش آن‌ها و تبدیل شدن به ترک‌های بزرگ‌تر که می‌توانند به سازه آسیب برسانند، جلوگیری می‌کند.
- ایجاد تنوع در طراحی: استفاده از آرماتور به مهندسان آزادی عمل بیشتری در طراحی سازه‌ها می‌دهد و امکان ساخت سازه‌های پیچیده‌تر و بلندتر را فراهم می‌کند.
- کاهش وزن سازه: با استفاده از آرماتور می‌توان از حجم بتن مورد استفاده در سازه کاست و وزن کلی آن را کاهش داد. این امر به نوبه خود، منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌ها و همچنین کاهش بار روی فونداسیون و سایر اجزاء سازه می‌شود.
- افزایش ایمنی: استفاده از آرماتور در سازه‌های بتنی، ایمنی آن‌ها را در برابر زلزله، باد، آتش‌سوزی و سایر بلایای طبیعی به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
- طول عمر بیشتر: سازه‌های بتنی مسلح به آرماتور، عمر طولانی‌تری دارند و نیاز به تعمیر و نگهداری کمتری خواهند داشت.
- قابلیت بازیافت: فولاد، ماده اصلی تشکیل‌دهنده آرماتور، قابل بازیافت است. این امر به حفظ منابع طبیعی و کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کند.
علاوه بر مزایای ذکرشده، استفاده از آرماتور در بتن مزایای اقتصادی متعددی نیز به همراه دارد. به‌طور مثال سازه‌های بتنی مسلح به آرماتور، به‌طور کلی ارزان‌تر از سازه‌های ساخته‌شده از سایر مصالح مانند فولاد یا چوب هستند. همچنین عمر طولانی‌تر این سازه‌ها صرفه‌جویی در هزینه‌های تعمیر و نگهداری در طول زمان را در پی خواهد داشت. در مجموع استفاده از آرماتور در بتن مزایای متعددی را از نظر فنی و اقتصادی به همراه دارد و به همین دلیل به یکی از مصالح اصلی در ساخت‌وساز تبدیل شده است.
روش‌های استفاده از آرماتور چیست؟
در ساخت‌وساز از دو روش کلی برای آرماتور بندی استفاده می‌شود که شامل میلگردها و آرماتورهای تقویتی هستند. هرکدام از این روش‌ها مزایای خاص خود را دارند. به منظور صحبت در مورد این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
میلگرد
میلگرد همان آرماتور اولیه است که هنوز به شکل نهایی در نیامده و آماده استفاده نشده است. وظیفه اصلی میلگرد، ایجاد مقاومت در برابر بارهای سازه‌ای است. استفاده از میلگرد مزایای زیر را دارد:
- مقاومت بالا: میلگردها از فولاد ساخته شده‌اند و به همین دلیل مقاومت کششی بالایی دارند. این ویژگی آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای تحمل بارهای کششی در سازه‌های بتنی تبدیل کرده است.
- انعطاف‌پذیری: میلگردها به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، به راحتی خم می‌شوند و می‌توان از آن‌ها برای ایجاد اشکال مختلف در سازه استفاده کرد.
- قیمت مناسب: در مقایسه با سایر روش‌های آرماتور بندی، میلگردها از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.
آرماتور تقویتی
آرماتورهای تقویتی نوعی میلگرد هستند که در فرآیند آرماتوربندی به‌کار می‌روند. وظیفه اصلی آن‌ها افزایش مقاومت بتن در برابر ترک‌خوردگی و تنش‌های ناشی از تغییرات دمایی است. مزایای استفاده از آرماتور تقویتی به شرح زیر است:
- مقاومت در برابر ترک‌خوردگی: آرماتورهای تقویتی با محدود کردن ترک خوردن بتن، به حفظ انسجام و افزایش طول عمر سازه کمک می‌کنند.
- افزایش مقاومت فشاری: این نوع آرماتورها با توزیع یکنواخت بار در بتن، مقاومت فشاری آن را افزایش می‌دهند.
- ثبات ابعادی: آرماتورهای تقویتی با حفظ شکل هندسی بتن، از تغییر شکل و تاب برداشتن آن جلوگیری می‌کنند.
خرید میلگرد برای آرماتور ساختمان
اگر نیاز دارید تا برای خرید میلگرد اقدام کنید، این امکان برای شما وجود دارد تا از طریق مجموعه آهن‌چی برای خرید این دسته از محصولات اقدام کنید. شما می‌توانید میلگردهای تولیدی انواع کارخانه‌ها را با قیمت مناسب از این مجموعه بخرید.
حرف آخر
در این مطلب شما را با آرماتور آشنا کردیم. همان‌طور که مشاهده کردید، آرماتور عضله‌ای پنهان اما ضروری در کالبد سازه‌های بتنی است که با افزایش مقاومت و پایداری، نقش حیاتی در ایمنی و ماندگاری آن‌ها ایفا می‌کند. درک صحیح از ماهیت، انواع و کاربردهای آرماتور به مهندسان و سازندگان کمک می‌کند تا سازه‌هایی امن و بادوام خلق کنند.
